Blockchain
Blokzincir (Blockchain) teknolojisi geleneksel veritabanlarının aksine verilerin satır satır kaydedilmek yerine bloklar hâlinde kaydedildiği, ver her yeni blokta, kendinden önce gelen bloğa ait kriptografik parmak izinin (kriptografik özet) yer aldığı yazılım çözümüdür…
İnternet merkeziyetsiz bir özgürlük çağı vaat etmesine rağmen, bugün hâla analog çağda yaptığımız gibi merkezi oyunculara büyük ölçüde güveniyoruz. Küresel finansal sistemimizi ve genel olarak dünyayı yöneten süreçlerin çoğu hâla kağıt tabanlıdır ve merkezi otoriteler yüzünden insan hatası riski ile karşı karşıyadır. Blockchain teknolojisi işte bunu değiştirmek için burada.
-
Blockchain, merkezi olmayan ve siber saldırılara karşı dayanıklı bir veritabanıdır
-
Blockchain, karşılıklı güven ve fikir birliği sağlamak için oluşturulmuş başarılı bir sistemdir
-
Bitcoin gibi bir kripto para birimi, blockchain teknolojisine ait birçok uygulamadan yalnızca biridir
-
Sözleşmeler, dijital kimlikler, lojistik, hemen hemen her tür varlık ve çok daha fazlası blockchain’den faydalanabilir.
Blockchain, özel bir veritabanı türüdür. İşlemler yalnızca bir parti tarafından yönetilmez, bunun yerine tüm işlem geçmişi, merkezi olmayan ve dağıtılmış bir deftere kaydedilir.
Blockchain teknolojisi güvenli ve sağlamdır ve bu nedenle hassas bilgilerin depolanması ve işlenmesi için idealdir. Blockchain’in arkasındaki devrim niteliğinde özelliği ise, işlemlerin tek tek değil, aynı anda birçok bilgisayar tarafından tamamlanmasıdır.
Bitcoin tipik bir uygulamadır. Bitcoin’e güven, tek bir şirket veya hükümet tarafından değil, dünyanın her yerindeki bağımsız bir bilgisayar topluluğu tarafından yönetilen, merkezi olmayan, değişmez bir defter aracılığıyla güvence altına alınır.
Tüm bilgisayarlar, eşler arası ağ (P2P) adı verilen aynı ağda bulunur. Sektörde, bu model genellikle “dağıtılmış güven modeli” olarak adlandırılır.
Güven modeli
Blockchain, birçok nedenden dolayı interneti ve hatta dünyayı değiştirme potansiyeline sahip çığır açan teknolojiler sunar. Blockchain’in nasıl çalıştığını anlamak için daha derine indiğimizde, sistemi anlamanın giderek daha kolay olduğunu göreceksiniz.
Her node, blockchain ağının tam bir görüntüsünü içerir.
Her şeyin kolayca kopyalanabildiği ve çoğu kullanıcının anonim olduğu dijital bir alanda kime güvenilebilir? Blockchain, bu can alıcı soruyu çözmeye yardımcı olabilir. Bir blockchain tek bir kişi tarafından değil, düzenli zaman dilimlerinde yüzlerce, binlerce ve hatta milyonlarca topluluk üyesi tarafından güncellenir ve doğrulanır.
Bir şirket, hükümet veya banka gibi tek bir merkezi parti yerine; tüm blockchain ağı, paylaşılan bir “gerçeklik” üzerinde, yani ağda şimdiye kadar gerçekleşen tüm işlemlerin geçmişi üzerinde karar kılar. Bu anlaşmaya konsensüs (fikir birliği) denir.
Ağda şimdiye kadar gerçekleşen her işlem kaydedildiği ve kalıcı olarak saklandığı için, defterin geçmişini değiştirmek veya aynı işlemi iki kez göndermek (yani çift harcama) mümkün değildir. Bu kesinlik, karşılıklı güven yaratır.
Başka bir deyişle, hiçbir kullanıcı, sistemi bir bütün olarak aldatamayacağı için blockchain ağı katılımcılarının birbirlerine güvenmelerine bile gerek yoktur.
Blockchain teknolojisi, taraflar arasındaki sözleşmeler, fikri mülkiyet hak sahipliği, kimlik ve tabii ki Bitcoin gibi kripto para birimleri gibi doğrulanabilir ve kalıcı olması gereken işlemler için uygundur.
Blockchain nasıl çalışır?
Ağın işlem geçmişinin kimse tarafından manipüle edilmemesini sağlamak için ağın arkasındaki topluluğun ortak bir “gerçeklik” üzerinde anlaşması gerekir.
Blockchain’de işlemler, bloklar halinde saklanır ve her yeni oluşturulan blok, “hash” adı verilen benzersiz bir kimlik numarasıyla kendisinden önceki bloğa atıfta bulunur. Bu bloklar bir zincir oluşturur, bu duruma “blok zinciri” adı verilir. Bu zincir sonsuza kadar devam eder.
Bitcoin gibi blok zincirlerinde güven, tüm blokların insanlar tarafından görülebilmesi gibi teknolojik özelliklere dayanır. Ağdaki özel bir bilgisayar türü olan madenci tarafından doğrulanmadan, bloğa hiçbir işlem eklenmez. Bu şekilde topluluk, hileli bir işlemin, blok zincirine kaydedilmesini engeller.
Sonuç olarak, bir blok zinciri, işlemlerin siber saldırılara karşı dayanıklı olduğu bilindiğinden, iş yapmak için birbirlerine güvenmeleri gerekmeyen kişiler tarafından bile kullanılabilir.
Bitcoin (BTC), diğer tüm kripto para birimlerine öncülük eden, dünyanın ilk kripto para birimidir. Bitcoin, gerçek kimliği bilinmeyen Satoshi Nakamoto tarafından 2008 yılında icat edilmiştir. Dünyada hâla en iyi bilinen ve en popüler kripto para birimi olan Bitcoin, bugüne kadar rakipsiz kalmıştır.
-
Bitcoin, merkezi olmayan ilk kripto para birimidir
-
Bitcoin’in icadı, blockchain teknolojisinin somut uygulamasının ilk örneğidir
-
Bitcoin, hem piyasa değeri hem de hakimiyet açısından dünyanın en popüler kripto para birimidir
-
Arz, sabit sayıdaki 21.000.000 bitcoin ile sınırlıdır
-
Bitcoin, “alternatif paralar” (veya kısaca “altcoin’ler”) olarak da bilinen diğer tüm kripto para birimlerine ilham vermektedir
-
Bitcoin’i gerçekten kimin icat ettiği hâla bilinmemektedir
Bitcoin nedir?
Bitcoin; değişmez, dağıtılmış bir işlem veritabanı olan, blok zinciri üzerinde çalışan, dijital olarak şifrelenmiş bir para birimidir.
Bitcoin, 2008 yılında “Satoshi Nakamoto” takma adıyla bilinen bir kişi veya grup tarafından oluşturulmuştur. 2009 yılında açık kaynaklı yazılım olarak piyasaya sürülmüştür, yani herkes topluluğa katılabilir ve geliştirilmesine yardımcı olabilir.
Dünyanın ilk kripto para birimi olan Bitcoin, hâla en üretken kripto para birimidir. Aynı zamanda, “altcoin” olarak bilinen, sonradan gelişen diğer tüm kripto para birimleri için bir bağlayıcı görevi görmektedir.
Bitcoin’e olan güven, tüm işlemlerin bitcoin blockchain ağında kaydedilmesi ve görünür olması gerçeğine dayanmaktadır. Kriptografik teknoloji, aynı para biriminin iki kez harcanmasını önlemektedir.
Bitcoin’in amacı nedir?
Orijinal Bitcoin teknik raporunda (Whitepaper) da belirtildiği gibi, Bitcoin, “online ödemelerin finansal bir kurumdan geçmeden, doğrudan bir taraftan diğerine gönderilmesine izin veren” dünyanın ilk “eşler arası elektronik nakit sistemidir”.
Bitcoin, bir şekilde, Bitcoin ağının işleyebileceği işlem miktarlarındaki sınırlamalar nedeniyle ölçeklendirme sorunlarına dayanan bu orijinal fikirden sapmıştır. Şu anda Bitcoin, dijital altın veya altın 2.0 gibi, genellikle spekülatif bir değer deposu olarak kullanılmaktadır.
Bitcoin’in ölçeklenebilirliği hakkındaki tartışma, sonunda yeni bir blockchain ağının oluşturulmasına yol açtı ve 1 Ağustos 2017’de orijinal Bitcoin blockchain ağının geliştirilmesinden ortaya çıkan yenilik, Bitcoin Cash olarak adlandırıldı.
Bitcoin olumsuz amaçlar için kullanılabilir mi?
Tıpkı geleneksel fiat para gibi Bitcoin de suçlular tarafından kullanılıyor. Bununla birlikte, geleneksel kağıt para ile yapılan işlemlerin aksine, Bitcoin işlemleri herkes tarafından görüntülenebilir ve izlenebilir.
Bitcoin’in medyada sık sık “Dark Net ile” ve çeşitli suç faaliyetleriyle ilişkilendirilmesine rağmen, kripto para birimleri aslında bu tür amaçlar için pek de uygun değildir. Devlet kurumları için, şaibeli kripto para işlemlerinin izlenmesine yardımcı olan özel şirketler bulunmaktadır.
Bitcoin halka açık defterinin şeffaf olması ve tüm işlemlerin görünür olması, dolandırıcılıkla dolu bir dünyada güven yaratır. Bu nedenle, her şeye rağmen Bitcoin, beş temel faktör sayesinde dünya çapında en çok kullanılan kripto para birimi olmaya devam ediyor. Daha fazla bilgi almak için aşağıdakileri okuyun.
Cüzdan nedir ve nasıl alırım?
Cüzdanlar, kripto paraları saklamak, erişmek, göndermek ve almak için gerekli araçlardır.
-
Cüzdan, kripto para sahipleri tarafından (birden çok) genel ve/veya özel anahtarı saklamak için kullanılan fiziksel bir aracı, cihaz, program veya hizmettir.
-
Cüzdanlar sahip olunan varlıkları izlemek, kripto paraları almak ve harcamak için kullanılır
-
Kripto paraların kendisi bir cüzdanın içinde “yer almaz”, cüzdan bir blockchain ile etkileşime girer
-
Cüzdanlar her türlü işlem için gereken özel ve genel anahtarları saklamak için kullanılırlar. Farklı kullanıcı ihtiyaçları için farklı güvenlik seviyeleri sunan farklı cüzdan türleri vardır
Cüzdan nedir?
Bitcoin, Ethereum, Litecoin ve diğer altcoinler gibi kripto para birimlerini saklamak ve bunlara erişmek için bir cüzdan gereklidir. Cüzdan, bir kullanıcının sahip olduğu gerçek kripto para miktarını saklamaz, ancak özel anahtarları tutar ve bu nedenle kullanıcıların varlıklarına daha rahat erişmesine olanak tanır. Bu, fiziksel bir cüzdan değildir.
Cüzdanlar, tüm işlem türleri için gereken özel ve genel anahtarları saklamak için kullanılır. Farklı kullanıcı ihtiyaçları için farklı cüzdan türlerinin olması, çeşitli güvenlik seviyeleri sunar.
Bunun yerine cüzdan, genel ve özel anahtarlarınız dahil adresleriniz için bir emanet kasası gibidir. Ayrıca, Bitcoin gibi kripto varlıklarınızı içeren blockchain’deki genel adresinize erişim sağlamak için bu kasa gereklidir.
Daha açıkça ifade etmek gerekirse, tek bir cüzdan birden fazla özel anahtarı tutabilir ve istediğiniz kadar cüzdan oluşturabilirsiniz. Aslında, kripto parası olan çoğu insan, farklı kripto paraları saklamak üzere maksimum güvenliği sağlamak için birkaç cüzdan kullanır.
Cüzdan nasıl çalışır?
Kripto cüzdanını, cebinizde taşıdığınız bir deri cüzdan gibi değil de bir kasa olarak düşünebilirsiniz. Varlıklarınıza erişmek ve onları çekmek için özel bir anahtara veya başka bir deyişle bir şifreye ihtiyacınız vardır.
Kendi kasanıza artık erişemeyeceğiniz için cüzdanınızın anahtarlarını kaybetmek kritik bir problem teşkil eder. Anahtarlarınız çalınırsa, başka kişiler cüzdanınıza erişim sağlayabilir.
Şimdi, bu emanet kasasının yerini (genel adres) ve karşılık gelen anahtarı (özel anahtar) bilen herkes tarafından teorik olarak erişilebilir olduğunu hayal edin. Paranız blockchain’de güvenli bir şekilde saklandığı için konumunun bilinmesi herhangi bir sorun teşkil etmez.
Ne pahasına olursa olsun cüzdanınızın anahtarlarını kaybetmemeniz gerekir. Cüzdanınızın anahtarlarını kaybederseniz, artık kendi kasanıza erişemezsiniz. Anahtarlarınız çalınırsa, başka biri paranıza erişebilir. Bu nedenle, cüzdanınızı ve anahtarlarınızı alırken çok dikkatli olun ve gerekli güvenlik önlemlerini alın.
Cüzdan nasıl alınır?
Kripto paraları saklamak için birçok farklı seçenek mevcut ve kullanıcılar ihtiyaçlarına en uygun olanını seçmekte özgürler.
Sıcak Cüzdan (Hot Wallet) (Exchange/Broker)
Kripto paralarınızı satın aldığınız platformda veya borsada saklamak, sizin için en temel ve en kolay seçenektir.
İpucu
Bitpanda, en son teknolojiyi kullanarak kullanıcı fonlarını çevrimdışı cüzdanlarda olabildiğince güvenli bir şekilde saklar. Ayrıca, hesaplar İki Faktörlü Kimlik Doğrulama (2FA) kullanılarak güvence altına alınabilir. Kullanıcılar aktif cihazlarını ve oturumlarını görebilir, başka bir cihaz kullanarak çıkış yapabilir ve aktif oturumlarını kapatabilirler. Ayrıca Bitpanda, SSL şifreleme ve DDOS koruması da sağlar. Genellikle, bir borsada paranızın yalnızca küçük bir kısmını tutmanız ve paranızın büyük çoğunluğunu soğuk cüzdanlarda (cold wallet) saklamanız önerilir.
Artıları
-
Başlamanın en temel yolu
-
Varlıkları satmak istiyorsanız, transfer etmenize gerek yok
-
Hızlı ve hesaplı
-
Bitpanda.com gibi güvenilir sitelerde yüksek güvenlik standartları
Eksileri
-
Her borsa, Bitpanda gibi son teknoloji cüzdan güvenliği sunmaz
-
Borsa, doğası gereği tek arıza noktasıdır
-
Sunulan kolaylık, kullanıcıları depolama güvenliği konusunda dikkatsiz olmaya teşvik edebilir
-
Paranıza anında erişim sağlayamayabilirsiniz
-
Yazılım Cüzdanı (Masaüstü/Mobil/Online)
Yazılım cüzdanı, paranızı bilgisayarınızda veya mobil cihazınızda saklarken yüksek kullanılabilirlik ve iyi güvenlik sunar. Kripto paralarınıza anında erişebilir ve özel anahtarlarınız üzerinde tam kontrole sahip olabilirsiniz. Bu çözüm, özel anahtarların saklandığı tek bir cüzdan dosyası oluşturur. Ek güvenlik için, bu dosya da şifrelenir ve paranıza erişmek için özelleştirilmiş bir şifre kullanırsınız.
İpucu
İki tür yazılım cüzdanı arasından seçim yapabilirsiniz: Ya sahip olduğunuz her kripto para için ayrı bir tane alırsınız ya da birden fazla kripto para saklayabilen yazılım cüzdanları kullanırsınız.
ARTILAR
-
Kurulumu ve kullanımı kolay
-
Yüksek güvenlik
-
Özel anahtarlarınızı kendiniz kontrol edebilirsiniz
EKSİLER
-
Bilgisayarınızı veya mobil cihazınızı kaybederseniz hacklenebilir
-
Bilgisayarınız veya mobil cihazınız internete bağlıyken paranız da internet ağına bağlıdır
-
Paranıza erişirken genel WİFİ kullanımı güvenli değildir
-
Donanım Cüzdanı
Donanım cüzdanları, kullanıcı rahatlığını yüksek düzeyde güvenlik ile birleştirir. Donanım cüzdanları, muhtemelen çoğu insan için kripto paralarını saklamanın en iyi yoludur. Özel anahtarlarınız, kriptografik olarak güvenli bir donanım cihazında saklanır. Anahtarlar doğrudan cihazda saklandığından ve düz metin olarak okunamadığından, bilgisayarınıza virüs bulaşmış olsa bile saldıranların bunları ele geçirmesi neredeyse imkansızdır.
İpucu
Satın almadan önce donanım cüzdanlarının herhangi bir şekilde tehlikeye atılmadığından emin olmak için, kullanılmış donanım cüzdanlarını asla satın almamalısınız ve bunları her zaman doğrudan güvenilir üreticilerden satın almalısınız.
ARTILAR
-
Kullanımı kolay
-
Yüksek seviyede güvenlik
-
Cihaz uzakta güvenle saklanabilir
-
Donanım kaybolursa veya hasar görürse parayı geri yüklemek için uygun çözümler
EKSİLER
-
Masraflıdır
-
Kullanılmış donanım cüzdanları kötü amaçlı yazılım içerebilir
-
Kullanması sakıncalı görünebilir
-
Cihaz kaybolabilir veya çalınabilir, bu durumda paranızı geri almanın bir yolu yoktur
-
Kağıt/Fiziksel Cüzdanlar
Bu çözümün arkasındaki konsept çok açıktır. Anında genel bir adres ve buna karşılık gelen özel bir anahtar oluşturmanıza olanak tanıyan web siteleri vardır.
İpucu
Anında ve kolayca kağıt cüzdan oluşturabilirsiniz. Açık kaynak hizmetleri online olarak mevcuttur, ancak internet üzerinden gönderilmemeleri için anahtarları cihazınızda yerel olarak oluşturun.
ARTILAR
-
Çok yüksek seviyede güvenlik (kağıt cüzdanı nasıl oluşturduğunuza bağlı olarak)
-
Kolay, hızlı ve ucuz
EKSİLER
-
Özel anahtarınızın bulunduğu kağıt parçası kaybolursa veya çalınırsa, onu kurtarmanın bir yolu yoktur
-
Bilgisayarınızda kötü amaçlı yazılım varsa, baştan beri bir tehlike oluşturabilir
Genel anahtarlar, özel anahtarlar ve cüzdan adresleri nelerdir?
Kripto para birimlerinin nasıl çalıştığını anlamak için adresleri, genel anahtarları ve özel anahtarları anlamak oldukça önemlidir.
-
Cüzdan adresi, rastgele oluşturulmuş bir sayı ve harf kümesidir
-
Bu küme genellikle 26 ila 35 alfasayısal karakterden oluşur
-
Bir cüzdan adresi, ideal olarak bir cüzdan tarafından oluşturulan tek seferlik bir bağlantıdır
-
Dijital varlıkları göndermek veya almak için cüzdan adresleri gereklidir
-
Dijital varlıklar aslında bir cüzdanda saklanmaz
-
Bir cüzdan adresine erişmek için genel ve özel anahtarlara ihtiyaç vardır
-
Cüzdan, bir adres koleksiyonunun saklandığı yerdir
-
Özel anahtarınızı asla başkalarıyla paylaşmayın
Kriptografide, şifrelenmiş bilgilere erişmek için hem ortak anahtar hem de özel anahtar gereklidir. Temelde kriptografi, belirli bilgileri üçüncü şahıslardan gizli tutmak için geliştirilmiş bir şifreleme pratiğidir. Kriptografi, verileri sadece izni olan bir tarafın deşifre edebilmesini sağlamak için kullanılır.
Kriptografi nedir?
Yunancadan gelen “Kriptografi” terimi aslında “gizli yazı” anlamına gelmektedir. Kriptografi, zaman içerisinde, istihbarat teşkilatları ve ordunun gizli mesajları yazıp çözmesi sayesinde gelişmiş ve bilgisayar biliminin ayrı bir dalı haline gelmiştir. İnternete benzer şekilde, kripto para birimlerinin kökenleri, özel alana genişleyen, akademik ve askeri kullanım durumlarına kadar izlenebilir.
Bu harekete dahil olan insanlar kendilerini “Cypherpunk” olarak adlandırıyorlar ve 1980’lerin sonlarından bu yana daha fazla mahremiyeti ve verilerimiz üzerinde daha fazla kontrolü savunuyorlar.
Kripto para birimlerinin kökenleri, özel alana genişleyen akademik ve askeri kullanım vakalarına uzanır.
Bitcoin gibi kripto paralar neden iki anahtarlı bir sistem kullanıyor?
İki anahtarlı sistemin arkasındaki temel kavram şudur: açık anahtar, işlemleri almanıza izin verirken, işlemleri göndermek için özel anahtar gereklidir. Bu dahice sistemin gerçekte nasıl çalıştığına baktığımızda işler biraz daha karmaşık hale geliyor.
İki farklı anahtar (bir genel ve bir özel anahtar) kullanmak, bir blok zincirinin önemli bir parçası olan asimetrik kriptografi olarak adlandırılır. İki anahtar matematiksel terimlerle birbirine bağlıdır.
Benzersiz açık anahtarın kökenleri özel anahtardır. Bu bağlantı, kullanıcıların taklit edilemez imzalar oluşturmasına olanak tanır ve yalnızca ağın ilgili ortak anahtarı hakkında bilgisi olan diğer katılımcılar tarafından doğrulanabilir.
İki farklı anahtarın (genel ve özel anahtar) kullanılması asimetrik kriptografi olarak adlandırılır.
Adres, anahtar ve cüzdan arasındaki fark nedir?
Adresler, anahtarlar ve cüzdanlar arasındaki farklarla ilgili birçok yanlış anlama vardır. Bu konuya daha fazla netlik kazandırmak için özelliklerine tek tek bakalım.
Adres
Adres; banka hesap numarası gibi benzersiz bir numarayı temsil eden, rastgele oluşturulmuş bir sayı ve harf kümesidir. Örnek vermek gerekirse, bu bir Bitcoin genesis adresi, yani şimdiye kadarki ilk Bitcoin adresidir: 1A1zP1eP5QGefi2DMPTfTL5SLmv7DivfNa.
Aradaki fark ise, bir adresin herkes tarafından ücretsiz olarak ve üçüncü bir tarafa ihtiyaç duymadan birkaç saniye içinde oluşturulabilmesidir. İstediğiniz veya ihtiyaç duyduğunuz kadar genel adres oluşturabilirsiniz. Genel adresinizi başkalarıyla dilediğiniz gibi paylaşabilirsiniz ve böylece, insanlar adresinize kripto para gönderebilirler.
Bitcoin veya Ethereum ağları anonim değil de takma ad oldukları için, varlıklarınız ve işlemleriniz genel adresinizi bilen herkes tarafından görüntülenebilir.
Anahtarlar
İki tür anahtar vardır: genel anahtar ve özel anahtar. Genel anahtarlar, hesap numaralarıyla karşılaştırılabilir. Herkesle özgürce paylaşılabilir ve herkes imkan dahilinde işlem gönderebilir.
Özel anahtarlar ise, adından da anlaşılacağı gibi özeldir ve gizli tutulmalıdır. Bunları, karşılık gelen genel anahtarıyla birlikte blockchain’deki gerçek paraya erişmenizi sağlayan bir tür PIN veya doğrulama kodu olarak düşünebilirsiniz.
Anahtarların bir blockchain ağında saklanmadığını unutmayın. Bunun yerine, herhangi bir yere kaydedilebilen ve çevrimdışı olarak saklanabilen (şifrelenmiş) bir dosyada tutulabilirler.
Özel anahtarlarınızı başka bir kişiyle hiçbir koşulda ve ASLA paylaşmamalısınız. Anahtarlarınızı olabildiğince en güvenli şekilde saklamanız gerekir (örn. bir kağıt cüzdanda veya bir donanım cüzdanında).
Cüzdanlar
Bir cüzdanı, Bitcoin blockchain ağındaki fonlarınıza erişmek için gereken tüm bilgileri içeren bir tür şifreli sanal anahtar zinciri olarak düşünebilirsiniz. Bir cüzdan, hem adres(ler)inizi hem de dijital anahtar(lar)ınızı birleştirir ve içerir.
Bir cüzdanın en basit şekli, veritabanı içeren bir dosyadır. Gerçek bir blockchain ile bağlantıya ihtiyaç duymadığı için çevrimdışı olarak da saklanabilir.
Cüzdan; adresleriniz, genel anahtarlarınız ve özel anahtarlarınız için bir emanet kasası gibidir.